Denizaşırı Ülke’den Havadisler: Haçlıların Mektupları (1097-1252) – Abdurrahman Onur Çalışır

Bu kitap, insanlık tarihi açısından önemli bir dönemin şahitleri ve failleri tarafından, Haçlılar tarafından yazılmış 41 adet mektubu içermektedir. Bu nedenle mevzu bahis olan olayın çağdaşı ya da sonrası döneme ait kroniklere, tarih kitaplarına kıyasla şahitlik açısından daha önemli bir konumdadırlar. Ayrıca bir olaya/sefere dair birden çok mektubun bulunması bizlere gelişmelerin sırasını takip edebilme ve karşılaştırma imkanı da sunmaktadır. Elbette bu mektuplarda bahsedilen durumlar, tıpkı tüm kaynaklarda olduğu gibi, yazan kişinin kaygılarından etkilenmiştir. Mektupları yazan kişilerin farklı sınıf katmanlarından gelmesi de bakış açısındaki çeşitliliği arttıran bir diğer hususdur. Bir mektup yazarı bazen namlı bir kral, bazen orta halli bir soylu; bazen bir şövalye tarikatının üstadı, bazen sıradan bir şövalye; bazen bir din adamı ve bazen de birden fazla kişi olabilmektedir. Öte yandan mektuplarda sadece geçmişe veya şimdiye dair değil gelecekte yaşanabilecek olaylara ve girişilmesi düşünülen planlara da atıfta bulunulmaktadır.

Diğer taraftan 150 yıldan fazla bir zaman dilimini içerisine alan mektuplarda sadece Haçlılar hakkında değil Selçuklular, Eyyübiler, Moğollar, Memlükler, Harizmliler ve hatta Türkmenlere dair bilgilen bulunmakta; böylece bunların Haçlılarla olan münasebetleri ve Haçlıların bu yapılara bakışları hakkında ayrıntılar hatta bazen diğer kaynaklardan öğrenme imkanımızın olmadığı bilgiler yer almaktadır. Bu özelliklerinden dolayı mektuplar sadece Haçlı Seferleri tarihi ilgililerine değil pekçok farklı tarih alanından ilgililere hitap etmektedir.