Turan’ın Kızıl Gölgesi Türk Milliyetçiliğine Aykırı Bir Önerme: Galiyevizm – Barış Kızılyar

“Hayatım boyunca özgürlüğe yöneldim, ama hayatım boyunca köle hissettim kendimi.”
– Mirsaid Sultan Galiyev

Mirsaid Sultan Galiyev, özgürlüğe adanmış bir ömrün hikayesi… 1892 yılında dünyaya gelen Galiyev, kendisinin ve Türk-Tatar ulusunun Çarlık Rusya’sında yaşadığı sıkıntıları anlatırken hayatı bir ayna görevi görmüş ve kurtuluşu Lenin önderliğinde yükselen Bolşevizm’e bağlamış bir kişiliktir. Hayatı boyunca, Çarlık Rusya’sının baskı rejimine karşı mücadele eden Galiyev, bu rejimi devirmek ve Türk Milletlerine hak ettiği itibarı iade etmek için aradığı fırsatı 1917 devriminde bulmuştur.

Galiyev, Sovyet devrimi ile Lenin’in “Milletlerin kendi kaderini tayin hakkı” prensibine büyük önem vermiştir. Kendini bir “komünist” olarak nitelendiren Galiyev, bu prensip ile Kazak, Tatar, Özbek, Kırımlı, Türkmen gibi Türk-Tatar halklarının özgürlüğünün sağlanabileceğine inanmıştır. Bu doğrultuda da Rus iç savaşı döneminde (1917-1922) Bolşeviklere tam destek vermiştir. Sovyet sosyalizminin ilk yıllarında görülen özerklik hareketleri sırasında Galiyev, gelecek için umut dolu bir yaklaşım izlemiş, Sovyet sosyalizminin ilk ve önemli kuramcıları arasına girmiştir.

Galiyev, Sovyet devletinin gelişmesi ve Türk devletlerinin kurtuluşu için Galiyevizm teorisini ortaya koymuştur. Bu tez, tarih ve siyaset ilminde ilk defa hem Sosyalizm’e Marks’ın yorumu dışında bir yorum getirmiş hem de Turancılığı sosyalizmle aynı düşünce sistemi içerisinde eritmiştir. Turancılığa sosyalist bir önerme olan Galiyevizm, bu eserin ana konularından biridir.

Galiyevizm, genel olarak her türlü emperyalizmi reddederken eleştirdiği en önemli konular Sovyetlerde gelişmekte olan “Devlet” ve “Rus” şovenizmidir. Aynı zamanda 3. dünyacı ve Turancı görüşler barındırdığı için hem Rusya’da hem dünyada döneminin tanınır kişilikleri arasında yer almıştır.

Bu eserin önemli bir bölümünü kapsayan kısım da Türk milliyetçiliğinin gelişimdir. Okur, bu kitapta, Galiyev’in yaşantısına paralel olarak Türk milliyetçiliği ile ilgili pek çok aydınlatıcı bilgiye ulaşacaktır. Milliyetçilik düşüncesinin nasıl oluştuğu, ne demek olduğu, Türk ve Batı toplumlarında nasıl bir seyir izlediğini karşılaştırmalı olarak anlayabilecektir. Sonuç kısmında ise okur, Galiyev üzerinden Türk milliyetçiliğine farklı bir önerme olan “Galiyevizm”i değerlendirebilecektir.