Kent tarihinin önemli bir hafıza alanı olan Cizre Kalesi, 135 yıl kadar askeri bölge olarak kullanılması nedeniyle uzun yıllar araştırılamamış ve bilim dünyasına kazandırılamamıştır. 2010 yılında Hudut Tabur Komutanlığı olarak kullanılmasına son verilerek Askeriye tarafından boşaltılması sonrasında, Cizre Kaymakamlığı’nın yürüttüğü “Şehri Nuh Diriliyor” başlıklı proje kapsamında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izni, Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve Cizre Kaymakamlığı’nın maddi destekleri ile Mardin Müzesi Müdürlüğü’nün başkanlığı tarafından ilk adım atılarak 2013 yılında arkeolojik kazı ve sur duvarlarında restorasyon çalışmalarına başlanılmıştır. Kitabın yazarı Prof.Dr. Gülriz KOZBE’nin bilimsel danışmanlığı altında yürütülen Cizre Kalesi arkeolojik kazıları 2017 yılına kadar sürdürülerek; kazının başladığı dönemde bir kısmı hala ayakta olan Seyfiye Mescidi ve Medresesi, Saray Yapısı, Sur Duvarları, Aslanlı Kapı, Mem u Zin Zindanı/Burcu, Belek Burcu, Liman Yapısı, Yemekhane Binası ve Karargah Binası gibi yapılara dair yeni sonuçların yanı sıra Sur Önü Mekanlar, Mezarlık Alanı, Hamam Yapısı ve Su Sistemi gibi bir kalede olması gereken bir takım unsurlar da ilk kez bu kazılar sayesinde gün ışığına çıkarılmıştır.

Söz konusu arkeolojik çalışmalar, El-Cezire Bölgesi’nin muhkem Cizre Kalesi’nde iç kaleyi çevreleyen bir dış sur sisteminin bulunduğunu, iç kaleyle dış surlar arasında bir yerleşim düzeninin ve iç kalede ise bir kale-sarayın mevcut olduğunu ortaya koymuştur. İç kalede yer alan yönetici sarayı, beylerin konutları, mescit, işlik ve ambar gibi yapıların yanı sıra su kuyuları, kanallar ve sarnıç gibi bir kalede bulunması gereken mimari öğeler de yer almaktadır. Bu açıdan bakıldığında Cizre İçkale yerleşmesi, zaman içinde eklentilerle onarılması bakımından farklı dönem ve fonksiyonlara sahip yapıları içeren; bölge için büyük önem taşıyan bir kale-saray yerleşmesidir.